
شرح زندگی علی ملقب به زینالعابدین (ع) از بدو تولد تا وقایع عاشورا و بعدازآن تا پایان عمر

سنجهها
آنچه والدین باید بدانند
این کتاب جلد ششم از مجموعهی چهاردهجلدی «۱۴ قصه، ۱۴ معصوم» و دربارهی زندگی امام علی زینالعابدین (ع)، از پیش از تولد تا شرح وقایع عاشورا و بعدازآن و از دنیا رفتن اوست. این زندگینامه که بخشی از اتفاقات تاریخی آن دوره را روایت میکند برای مخاطب محتوایی آموزشی دارد.
داستان موارد متعددی دارد که می تواند هیجان و گاهی اضطراب بالایی ایجاد کند و در برخی از مخاطبان با ترس همراه شود؛ ازجمله اینکه زینالعابدین شاهد صحنهی آوردن پدربزرگش علی (ع) با سر شکافته و خونین به خانه است که دو روز بعد هم به شهادت میرسد. کشته شدن عمو و تیرباران کردن جنازهی او، مشاهدهی کشته شدن همهی خانواده و یاران پدرش که غرق در خون روی زمین افتادهاند، آتش گرفتن خیمهها و همچنین پوستینی که زینالعابدین روی آن خوابیده و بعد صحنهی فرار از خیمه، اسیر شدن آنها و نشاندن او بر روی شتر با پاهای زنجیرشده درحالیکه بیمار است، دیدن پیکر بیسر پدرش و پیکرهای بیجان فامیل، تکرار ماجرای بریده شدن سرها و بر نیزه زدن آنها در کتاب و … همه از موارد متعددی است که دلخراش و ناراحتکننده است و میتواند اضطراب فراوانی ایجاد کند. علاوه بر اینها وقایع و اتفاقات روز عاشورا و جنگ بین دو سپاه و حواشی آن محتوایی بزرگسالانه دارد. با توجه به این موارد، کتاب برای سنین ۱۲ به بالا پیشنهاد میشود. تصاویر این کتاب بر اساس معیارهای بررسی و به لحاظ مفهومی، بصری و زیباییشناسی در جایگاه ضعیفی قرار دارند و به همین دلیل به عنوان کتاب ۲ ستاره معرفی میشود.
چکیده داستان
بعد از جنگ مسلمانان با ایرانیان تعداد زیادی از ایرانیان به شکل اسیر جنگی به مدینه آورده میشوند که شهربانو دختر پادشاه ایران هم بین آنهاست. علی (ع) از او میخواهد از بین جوانان مسلمان یکی را انتخاب کند تا با او ازدواج کند و مسلمان شود. شهربانو با حسین (ع) ازدواج میکند و حاصل آن پسری به نام علی ملقب به زینالعابدین است. روزی که علی (ع) را زخمی و خونآلود به خانه میآورند، زینالعابدین شاهد ماجراست و بعدازآن نیز کشته شدن عمو و تیرباران کردن جنازهی او را میبیند. در یکی از شبهای ماه رجب که پدرش از مسجد بازمیگردد، زینالعابدین (ع) متوجه میشود که پدرش برای بیعت نکردن با یزید میخواهد از مدینه خارج شود. آنها با همهی خانواده به سمت مکه میروند و درراه زینالعابدین بیمار و تبدار است. بعد از چندی، به خاطر نامههای بسیاری که مردم کوفه برای پدرش میفرستند آنها به سمت کوفه میروند و بعد هم وقایع عاشورا اتفاق میافتد. بعد از چند سال زینالعابدین (ع) هم فوت میکند و امامت به فرزندش محمد میرسد.
کیفیت
در این کتاب همانند دیگر جلدهای این مجموعه، تصویرسازی داستانی وجود ندارد. داستان که به زندگینامهی امام زینالعابدین (ع) میپردازد، سرشار از اتفاق است و جای خالی تصاویر برای همراهی با متن احساس میشود. متن طولانی است و حضور تصاویری مرتبط بهخوبی میتوانست اشتیاق مخاطب را در دنبال کردن داستان دوچندان کند.
تصویرگر تنها حاشیه و کادرهایی یکسان و تکراری برای تمامی جلدها طراحی کردهاست که متن را در برمیگیرند. تنها اندکی جابجایی در ترتیب و توالی این کادرها در جلدهای مختلف دیده میشود.
تصاویر داخل کادرها شامل نقوشی تزیینی و عناصری همچون درخت، پرنده، حوضچه و حتی لشکر سوار بر اسب و یا چهرهی نورانی شخصی مقدس و فرشتگان هستند. با آنکه این تصاویر ریزنقش بیارتباط باحال و هوای داستان و فضای مکانی و یا موقعیت جغرافیایی داستان نیستند اما بهخودیخود نقشی در به تصویر کشیدن داستان ندارند و بازگوکنندهی اتفاقات داستان نیستند. حتی در بعضی صفحهها منجر به گمراهی مخاطب میشوند. برای مثال در صفحهای که صحبت از جنگ نیست مخاطب با تصاویری از لشکری سوار بر اسب در حال نزاع با فرد مقدس، روبرو میشود که با روند داستان همخوانی ندارند.
برای هر داستان شخصیتسازی جداگانهای صورت نگرفته و شخصیتهای موجود در کادرها معرفیکنندهی فرد خاصی نیستند. تنها از هالهی نور اطراف سر و یا نورانی بودن صورت و نوع لباس آنها میتوان به ماهیت خوب و یا بد اشخاص پی برد.
تنها طرح روی جلد برای هر کتاب متفاوت طراحیشده است و طرحی مختص همان داستان دارد. تصویر روی جلد کاملاً متفاوت از ریز نقشهای داخل کادر ترسیمشده است. روی جلد، نقشی از فرد موردنظر و یا عنصری مرتبط با زندگی آن حضرت و یا فرشتگان مشاهده میشود. تصویرگر از سبک نگارگری برای طراحی تصویر روی جلد استفاده کرده است؛ اما در بعضی موارد چهرهی افرادی که در تصویر حضور دارند بیشتر به سبک آسیای شرقی طراحیشده، هیچ ربطی به افراد و نشانههای فرهنگی شخصیتهای معرفیشده در داستان ندارد.
شخصیتها بدون کنش و ایستا ترسیمشدهاند و اجرای تکنیک نیز از کیفیت متوسطی برخوردار است؛ همچنین ازلحاظ زیباییشناسی فضاسازیها و چیدمان عناصر در طرحهای روی جلد از کیفیت یکسانی برخوردار نیستند و در بعضی جلدها این امر چندان ماهرانه صورت نگرفته است.
فرصتهایی برای گفتگو
– شما دربارهی زندگی علی زینالعابدین (ع) چه فکر میکنید؟
– شما از این داستان چه درسی گرفتهاید و کدام بخش کتاب برای شما اهمیت بیشتری داشت؟